Puresound

Drie Onnauwkeurige Denkbeelden

Muziekliefhebbers koesteren tenminste drie onnauwkeurige denkbeelden die, hoewel op waarheid berustend, bepalend zijn voor de manier waarop zij oplossingen voor akoestiek in de woonomgeving bezien. Ten eerste is akoestiek lelijk. Ten tweede is akoestiek kostbaar. En ten derde is akoestiek de oplossing voor alle klankproblemen op het gebied van muziekweergave. Ik zou deze drie denkbeelden of stellingen willen nuanceren met deze vier artikelen dat is gebaseerd op directe ervaringen met nogal wat muziekliefhebbers.

Akoestiek is Lelijk

In feite betreft het hier een vooroordeel, maar wel een hardnekkig exemplaar! Met ‘lelijk’ wordt bedoeld dat akoestische hulpmiddelen esthetisch gezien niet passen in de woonomgeving, maar thuis horen in een geluidsstudio of soortgelijke ‘technische omgeving’. Inderdaad worden in veel geluidsstudio’s prominent zichtbare akoestische hulpmiddelen toegepast (naast veel onzichtbare overigens). Maar dat betekent niet dat er geen andere akoestische hulpmiddelen zouden bestaan, buiten die welke in de studio worden gebruikt.
  

Ik kan het overigens helemaal eens zijn met muziekliefhebbers die stellen dat ze geen piramidevormige schuimblokken aan de muur willen zien, of andere technisch uitziende hulpmiddelen. Toch zijn er nog genoeg mogelijkheden om akoestiek thuis wel degelijk op een esthetisch verantwoorde manier aan te pakken.
De sleutel tot succesvol thuisgebruik zit ‘m vaak in zoiets simpels als ‘vermomming’ en kleurkeuze. En een absorptiepaneel kan, indien voorzien van een opdruk met hoge resolutie, een kunstwerk aan de muur zijn. Bovendien is het een kunstwerk dat nooit spiegelt onder invloed van schuin invallend licht… Vierkante meters van het juiste absorptiemateriaal kunnen verborgen worden achter een zogenaamd spanplafond – een onder het bestaande plafond gespannen vlies met microperforatie en specifieke akoestische eigenschappen. Een wand kan als geheel gestoffeerd worden, zodat je niet kunt zien dat achter de stoffering een bepaald absorptiemateriaal zit. Als je het niet weet kun je zelfs niet zien dat het een gestoffeerde wand is; je moet ernaar toe en het aanraken om het te voelen.

  

Akoestiek hoeft niet lelijk of opvallend te zijn in de woonomgeving. Er is zelfs een grote mate van artistieke en creatieve vrijheid bij het concreet uitwerken van akoestische oplossingen, opdat ze juist beter integreren in de woonomgeving! Tegenwoordig hoeven zelfs echt effectieve basstraps niet meer heel diep te zijn. Ze kunnen aan de wand worden opgehangen en zien er dan nog het meest uit als een designradiator. Ze zijn echter zeer effectief voor het beheersen van de nagalmtijd in het gebied van de lage tonen.

  

Akoestische Oplossingen: een opsomming 

Ik wil een algemene opsomming geven van mogelijke akoestische oplossingen voor nagalm- en reflectiebeheersing in de huiselijke woonomgeving. Dat kan zowel een woonkamer als een dedicated muziekruimte zijn. De opsomming verloopt van relatief goedkoop naar relatief kostbaar. Met enige creativiteit en zelfwerkzaamheid blijkt dat ook de in de opsomming genoemde zelfbouwoplossingen bijzonder fraai en esthetisch verantwoord kunnen worden uitgevoerd.

In de opsomming, maar ook in de praktijk van akoestiek thuis, is sprake van een onderscheid tussen akoestische optimalisatie ten behoeve van het spraakgebied (woonakoestiek) en akoestische optimalisatie ten behoeve van muziekweergave (muziekakoestiek). Optimalisatie van het spraakgebied omvat niet het gebied van de lage tonen, onder 250Hz, en omvat dus ook nooit het zogenaamde “bass-management”. Onder bass-management mag je basstraps en andere hulpmiddelen verstaand die nodig zijn voor correctie van het gebied van de lage tonen onder 300Hz. Ook omvat optimalisatie van het spraakgebied niet het hoog boven 8kHz. Beide uitersten van het hoorbare frequentiespectrum worden doorgaans niet door de menselijke stem aangesproken op een storende manier, en behoeven dus ook geen akoestische behandeling als optimalisatie van het spraakgebied het doel is. Optimalisatie van akoestiek ten behoeve van muziekweergave gaat veel verder, want het omvat juist wel het gebied van de lage tonen en eveneens het hoog boven 8kHz. Kortom: het optimaliseren van het spraakgebied is in praktische zin veel gemakkelijker dan het optimaliseren van muziekakoestiek. Maar dat betekent verder niet dat ze beide niet even ingrijpend kunnen uitpakken in de woonomgeving. Zowel optimalisatie van het spraakgebied als optimalisatie van muziekakoestiek kunnen bijvoorbeeld een volledige plafondbehandeling vereisen, afhankelijk van de gemeten situatie ter plaatse.

De volgende akoestische maatregelen kunnen worden overwogen voor toepassing in de woonomgeving:

1. zelfbouw vlakke absorptiepanelen (spraakgebied)

5-20 euro per vierkante meter, bedoeld voor wanden en plafonds

 

 

2. akoestisch systeemplafond (breedbandig of enkel het spraakgebied omvattend, afhankelijk van het gekozen plenum en de systeemplaat)

20-50 euro per vierkante meter, afhankelijk van zelf-installatie of installatie door derden en afhankelijk van de gekozen systeemplaat

Er bestaan fraaie systeemplafonds zonder zichtbare ophangprofielen (zgn. verdekt-verband montage)

  

 

3. akoestisch wandbehang (selectief absorberend, bedoeld als aanvullende maatregel)

30-70 euro per vierkante meter, verkrijgbaar op de rol, eventueel zelf aan te brengen en af te werken of door derden te installeren

 

4. akoestisch spanplafond (breedbandig of spraakgebied, afhankelijk van afhanghoogte membraan, microperforatie membraan en isolatiemateriaal achter het membraan)

50-100 euro per vierkante meter, door derden te installeren

  

 

5. wandtextiel (alleen spraakgebied; het betreft altijd aanvullende absorptie in combinatie met een andere, primaire oplossing)

50-100 euro per vierkante meter, door derden te installeren

 

6. geperforeerd gipsplafond (naar believen breedbandig of selectief absorberend, afhankelijk van perforatie en     afhanghoogte)

50-150 euro per vierkante meter, zelf te installeren of door derden aan te brengen

 

7. design-absorptiepanelen, al of niet met opdruk of 'design'oppervlak (spraakgebied, aanvullende wandabsorptie)

75-150 euro per vierkante meter, zelf te installeren en kant-en-klaar te koop

 

 8. akoestisch spuitplafond of akoestisch stucwerk (absorptie afhankelijk van spuitdikte en ondergrond, al of niet met plenum)

70-200 euro per vierkante meter, door erkend installateur aan te brengen

Deze laatste categorie betreft strakke akoestische plafondafwerkingen, en die zijn uit de aard der zaak onzichtbaar, in akoestische zin dan. Je kunt er natuurlijk gewoon naar kijken, maar je ziet er niet aan af dat het ook maar iets met akoestiek te maken heeft. Ook kunstwerken aan de wand zijn akoestisch gezien niet direct ‘verdacht’ en hebben evenmin een ‘technisch’ uiterlijk, tenzij de afbeelding op het kunstwerk zelf daaraan refereert.

Sommige oplossingen, met name de vormen van volledige plafondbehandeling, zijn zonder meer in staat om het complete akoestische probleem rondom nagalmtijd in een ruimte op te lossen, andere oplossingen kunnen juist beter niet stand-alone worden toegepast, omdat ze meestal niet in staat zijn om de aangetroffen akoestische problemen goed genoeg op te lossen. Een en ander kan dus ook afhankelijk zijn van de akoestische vereisten betreffende de eerder genoemde breedbandigere optimalisatie van muziekweergave of smalbandigere optimalisatie van het spraakgebied.

Het is evident dat er veel wegen zijn die naar een goede akoestische eindoplossing kunnen leiden. De in de opsomming genoemde productgroepen zijn immers ook onderling prima te combineren. Het is op voorhand niet altijd goed mogelijk om aan te geven welke oplossing het meest geschikt zal zijn, omdat zoiets vooral afhankelijk is van de ernst van de akoestische problematiek en van het gebruiksdoel van de ruimte. 

De aard van het akoestische probleem kan in feite alleen aan de hand van een goede nagalmmeting worden vastgesteld. Aan de hand van die meting en het daarop volgend overleg kan bekeken worden welke oplossingen passend zijn. 

Wanneer er gekozen wordt voor relatief kostbare oplossingen is het verstandig om ze op voorhand akoestisch goed door te rekenen, aangezien op grond van zulke nagalmberekingen precies kan worden vastgesteld hoeveel vierkante meter van welke variant de beste keus zal zijn. Als de problematiek relatief eenvoudig is zijn dergelijke berekeningen en de daarmee samenhangende simulatie van de ruimte niet nodig.

De volgende keer zullen we het hebben over het tweede denkbeeld "akoestiek is kostbaar".

Deel 2 kunt u hier vinden: Akoestiek in de woonomgeving deel 2

Deel 3 kunt u hier vinden : Akoestiek in de woonopgeving deel 3

Informatie : http://www.puresound.be/bedrijven/soundscapes/ SoundScapeS (Thuis in akoestiek thuis)