Puresound

Vintage apparatuur

Daartussen heb je nogal wat varianten. Zelf ben ik in bezit van een mooie en goed onderhouden high end installatie en daarnaast bezit ik het nodige aan vintage apparatuur. Daaronder versta ik dan audio van 25 jaar of meer geleden. Deze combinatie is erg leuk omdat je onderdelen van de vintage set kunt uitproberen in de hoofdset en omgekeerd. Om maar met een statement te beginnen: het is zeker niet zo dat met vintage apparatuur voor minder geld zo maar een vergelijkbare geluidskwaliteit wordt gekocht als met moderne high end apparatuur. Wel is het zo dat de bouwkwaliteit vroeger vaak veel degelijker (hardwired) en dus fraaier was dan tegenwoordig. Aan de andere kant is er een beperkte groep vintage producten die met de nodige investeringen nog heel goed mee kan komen en zelfs meer dan dat. Het gaat dan om de echte kwaliteitsproducten van die tijd.
Zo was en is een Quad elektrostaat nog steeds een zeer goede luidspreker. Bij de koop moet u echter wel rekening houden met een kostbare renovatie. De Garrard 301 en 401 en de Thorens 124 van meer dan 40/50 jaar oud kunnen uw CD speler van de tafel vegen. Daar is wel een vakkundige renovatie voor nodig om bijvoorbeeld de rumble waarvoor ze beroemd waren tot het minimum te beperken. De in 1968 op de markt gekomen Quad 303 of andere fraaie (eind)versterker uit die tijd kan nog veel plezier geven. Wel moeten daarvoor de condensatoren en elco’s vervangen worden. Ook een Thorens 160 kan na opwaardering een stevige concurrent zijn voor moderne platenspelers tot 1000 euro en na zorgvuldige aanpak zelfs tot een bedrag ver daar boven. Op puresound is een uitgebreid artikel daarover geschreven: http://www.puresound.be/recensies/archive/2014/december/article/thorens-td-160-platenspeler-modificaties-waaronder-van-hanze-hifi-deel-1

In de toekomst willen we vaker voor u zoeken naar fraaie vintage producten. Deze keer een review over de mini monitoren van Cabasse: de Galiotes.

Cabasse luidsprekers

In Nederland is er helaas niet zo verschrikkelijk veel Franse hifi apparatuur te koop. Waar dat precies aan ligt is niet altijd duidelijk. Feit is in ieder geval dat Fransen zeer innovatief zijn en dat er in Frankrijk zeer goede luidspreker units worden geproduceerd. Er zijn dan ook veel Franse luidsprekerfabrikanten. Sterker nog: deze fabrikanten hebben vindingen gedaan die later zijn overgenomen door Engelse merken. Zo is de idee van een gesloten baskamer - afkomstig van het innovatieve Franse Elipson - overgenomen door het Engelse KEF.

In tegenstelling tot Elipson ontwikkelt Cabasse 65 jaar na oprichting nog steeds high end luidsprekers in Brest in Bretagne. Hun coaxiale luidsprekers bijvoorbeeld zijn erg innovatief. Maar zoals al gezegd: men ziet ze hier (te) weinig in de winkels.

(Bron foto: Audiotrends.com Cabasse Riga)

Cabasse Galiote Mini monitoren

Bij de Cabasse Galiote gaat het om een echte mini monitor in een kastje met een hoogte van 29,7 cm, een breedte van 20 cm en een diepte van 19,6 cm. Deze kast bestaat uit spaanplaat en is fraai gefineerd. De hoog unit is een dome tweeter: de DOM 2. De mid - laag unit is de 17 DNLB (met Kevlar honinggraatconus). Vintage kan kapotgaan en het is altijd verstandig voor koop eerst te kijken of onderdelen te vervangen zijn of kunnen worden gerepareerd. De hoog unit is volgens internet te vervangen door een moderner type van hetzelfde merk. De papieren mid - laag unit zal bij stukgaan gerepareerd moeten worden. En dat loopt dan ook letterlijk in de papieren want ik heb daarvoor bedragen gevonden van tussen de 500 en 600 euro.

De filterhelling voor de tweeter ligt rond de 12 dB en 6 dB voor de mid - laag unit. Het scheidingsfilter heeft maar een spoel en twee condensatoren. Opvallend is verder dat de mid - laag unit iets naar voren lijkt te steken ten opzichte van de hoog unit. Dit zorgt voor de fase lineariteit. Door het wat uitsteken van de mid –laag unit ziet de luidspreker er in mijn ogen zeer fraai uit. Mijn exemplaar kan gebiwired worden, maar ze zijn ook single wired geproduceerd. Daarnaast is er een vijfde aansluitpunt op de achterkant van de luidspreker te vinden, aangeduid met een blauwe kleur. Met dit aansluitpunt kan de luidspreker “geaard” worden. De Galiote is in verschillende versies gemaakt tussen 1984 en 1993 waaronder een actieve versie (met ingebouwde eindversterker).

 
(Cabasse Galiote)

De impedantie van de luidspreker is 8 ohm en de gevoeligheid bedraagt 93,5 dB. Het gaat daarbij om een “gesloten” kast. Dit zal de wat meer technische lezer de wenkbrauwen doen fronsen want technisch is het eigenlijk niet mogelijk in een zo kleine kast een hoog rendement te bereiken met daarbij een fatsoenlijke laagweergave.

Cabasse Bass Compensator

Om dit te bereiken heeft Cabasse een “list” bedacht. De luidsprekers zijn ontworpen op een optimaal rendement in het middengebied. De fout die daardoor ontstaat wordt gecorrigeerd door elektronica. Deze elektronica wordt voor de eindversterker geplaatst. Niet iedereen heeft een losse voor- en eindversterker. Plaatsing in de “tape lus” van uw versterker is ook een prima oplossing. Dat gaat heel eenvoudig: de “Out” van de compensater sluit u aan op de “Rec in” van de (voor) versterker en de “In” van de compensator op “Rec out” van de versterker. Als u de versterker op tape inschakelt werkt de bass compensator. U begrijpt dat ik dit laatste eerst vergeten was!

 
(Cabasse Bass Compensator)

Op de foto van de voorkant van de “Bass Compensator” ziet u een kastje met aantal knoppen: met de meest rechtse schakelt u het systeem in en uit. Met de meeste linkse kunt u uw tape recorder in - en uitschakelen want Cabasse wilde in een tijd dat de cassettedeck gemeengoed was die voorziening zeker handhaven. Met de volgende drie genummerde knoppen kunt u kiezen uit verschillende typen Cabasse luidsprekers. Met de meest linkse van de drie knoppen heeft u de juiste knop voor de Galiote te pakken. Met de rechts geplaatste draaiknop kunt u de intensiteit van het laag instellen. De mate waarin wordt bepaald door smaak en ruimte (akoestiek). Het is een soort van traploos loudness filter.

Cabasse was niet de enige in die tijd die elektronische compensatie toepaste. KEF had met de K-UBE een vergelijkbaar systeem in veel van hun luidsprekertypen. Ook B&W werkte indertijd in de 800 reeks met een individueel aangepast filter. 

Luisterervaringen

De Galiotes zijn geplaatst in mijn High End set en op mijn Monitor Audio 20 SE luidsprekers. Om de tweeters op oorhoogte te plaatsen heb ik ze schuin op de luidsprekers geplaatst en zelf zat ik op een eetkamerstoel die wat hoger uitvalt dan mijn reguliere zitplaats. Dat kan natuurlijk een stuk beter met eigen standaarden en een ideale plaatsing. 

Om me te vergewissen dat de bass compensator ook werkelijk werkte heb ik ook zonder gespeeld. Het geluid was gelijk veel en veel kaler. Het rendement van de luidsprekers bleek inderdaad rond de 93 dB te zitten zoals bleek uit de volume knop die normaal in een veel hogere stand staat.

Ik had de luidsprekers eerder gehoord in een vergelijkende test met andere mini monitoren. Ook in mijn eigen set was ik verrast door het neutrale klankbeeld en het strakke laag van deze monitoren. Zoals een monitor betaamt, is de luidspreker precies en geeft inzicht in de muziek zonder daarbij aan muzikaliteit in te boeten. Kritiekpunt was dat het mid - hoog iets minder “rijk” klonk dan ik gewend was. Door een betere plaatsing op eigen standaarden moet dit te verbeteren zijn. Bij het overschakelen op mijn eigen luidsprekers kreeg ik wel meer “body”. Een dergelijk vergelijking is natuurlijk niet helemaal eerlijk want de Monitor Audio 20 SE heeft een aanzienlijke grotere kast. Ook Roger Poulussen heeft meegeluisterd en ook hem viel het neutrale en muzikale karakter van deze luidsprekers op.

Tot slot nog iets over de mogelijkheid de intensiteit van het laag traploos in te stellen naar smaak en ruimte (akoestiek). Ik vond het een uitermate prettige voorziening. Zelf heb ik jaren gespeeld met Quad voorversterkers met de uitmuntende filters en toonregeling. Ik gebruikte deze niet vaak, maar in noodgevallen vond ik het, zeker bij het spelen van oude Lp’s, zeer prettig in gebruik. Ik zit nog steeds te wachten op een vergelijkbare unit die in de tape lus van de Conrad Johnson geplaatst kan worden. Helaas is een dergelijk regeling niet meer op de markt. 

Conclusie

Na uitgebreide vergelijking vond ik het niet vreemd dat in de jaren 80 de Cabasse Galiotes werden vergeleken met de befaamde BBC monitor LS 3/5a. Het is werkelijk een goede luidspreker met een neutraal en muzikaal karakter en zeer geschikt voor kleine tot middelgrote ruimten. Een combinatie met een subwoofer is ook zeker de moeite van het uitproberen waard. Voor een paar tweedehands luidsprekers moet u een prijs van minimaal 350 euro rekenen. Daarbij moet u er rekening mee houden dat, als een van de units kapot gaat, het u wel geld gaat kosten. Als u geen problemen ermee krijgt zijn de luidsprekers hun geld zeker waard. Ik verwacht daarbij dat de prijzen van een dergelijke klassieker in de toekomst oplopen.

Worden de Galiotes blijvertjes?

In mijn huis is een en ander aan het veranderen. De laatste twee jaar heb ik mijn zolder omgebouwd tot een “dedicated listening room”. Het is een ruimte van 9 maal 6 meter met aan alle kanten niet - parallelle wanden. De metingen van frequentie en nagalm zien er (dan) ook zeer goed uit. Het is de idee de komende tijd in de woonkamer te gaan spelen met de Cabasse Galiotes in combinatie met een Quad 34/306 of Quad 33/303 versterkercombinatie en de door Hanze gemodificeerde Thorens 160.1 platenspeler en een Meridian 506.20 CD speler. Daarvoor heb ik nog een paar luidspreker standaards nodig. Ik heb iets leuks op het oog wat ik te zijner tijd voor u wil bespreken. Als ik in deze opstelling meer ervaring heb met de Galiotes zal ik dit artikel zeker aanpassen of aanvullen. Voor die aanpassing mag u Puresound altijd nadere informatie over deze luidsprekers sturen.

Tot slot

De “dedicated listening room” moet de komende tijd nog aangekleed worden. Een foto van een rudimentaire opstelling wil ik u - trots als ik ben- niet onthouden. 

Apparatuur waarmee getest is:

Platenspeler: Oracle Delphi V (loopwerk), Graham 2.2 (arm), Benz Ruby (element), Pluto Universal Copper Matt

CD speler: Meridian 506.20

Phono voorversterker: Whest PS 20.0

Versterker: Conrad Johnson Premier 17LS (voor) en Premier 11a (eind)

Luidsprekers: Monitor Audio 20 SE