Tekst en Foto's ©John van Polen@puresound.be | 18 september 2016 |  <   > |
TAGS: Recensies |

Lehmann Audio Rhinelander hoofdtelefoonversterker

Dit stukje gaat in hoofdzaak over de hoofdtelefoonversterker Rhinelander van de Duitse fabrikant Lehmann Audio. Dat ik een dergelijk product bespreek, ligt eigenlijk niet zo voor de hand, want ik ben helemaal niet zo’n “hoofdtelefoonman”.

Puppy Power

Bij het luisteren naar muziek met een hoofdtelefoon worden de instrumenten en stemmen doorgaans nogal “in het hoofd” waargenomen en ontbreekt dus de realistische ruimtelijke weergave die kenmerkend is voor een goed stereosysteem met luidsprekers. Een redelijke hoofdtelefoon kan al meer details doorgeven dan de kostbaarste luidsprekers, maar dat neemt het bezwaar van het ontbreken van een “soundstage” voor het aangezicht van de toehoorder in mijn beleving niet weg. Wat mij betreft is de hoofdtelefoon dan ook een aanvulling op en zeker geen vervanging van het luisteren naar luidsprekers. Niettemin beleef ik momenteel best plezier aan deze wijze van muziekbeleving en de Rhinelander speelt daarbij een belangrijke rol.

Van Stax naar Sennheiser: de omgekeerde route

Eind jaren negentig kon het bij mij even niet op en kocht ik naast een goed stereosysteem meteen maar even Stax Lambda Nova earspeakers met bijbehorende buizenversterker. Om het even helemaal compleet te maken zogezegd. De audiofiele kwaliteiten van de systemen van Stax staan niet ter discussie; toch viel het mij in het praktisch gebruik niet mee. Bij alle zuiverheid en transparantie vond ik de sound van de toenmalige Stax wel erg “in het hoofd zitten” en ook nogal “klein”. Inherent aan hoofdtelefoons … of toch niet?! Daarnaast deed de buizenvoeding er na inschakelen enkele uren over de bedrijfstemperatuur te bereiken; niet handig. Gaandeweg ging voor het gebruik van de Stax hetzelfde gelden als voor mijn bezoeken aan de sportschool: iets dat je vaker zou moeten doen, maar dat er eigenlijk nooit van komt … . Zo’n vijf jaar geleden heb ik de Stax dan ook als “wisselgeld” ingezet bij een grote inruiloperatie rond mijn hoofdsysteem. Ik heb het systeem nadien niet gemist en het enthousiasme van de nieuwe eigenaar kende naar verluidt geen grenzen. Eind goed, al goed. Niettemin leek het mij onlangs wel weer eens aardig een hoofdtelefoon aan te schaffen. Een betaalbaar type deze keer, voor algemeen incidenteel gebruik. Om eens een bepaalde opname bij wijze van spreken van dichtbij te kunnen bekijken, om eens de effecten van deze of gene accessoire op een geheel andere wijze te kunnen beluisteren en beoordelen, om eens tijdens de nachtelijke uren naar een concertregistratie op YouTube te kunnen kijken, enzovoort. Uiteindelijk viel mijn keuze op de Sennheiser HD598, niet in de laatste plaats omdat recensenten en gebruikers unaniem naar voren brachten dat het ding “een enorme soundstage neerzet” (voor zover je daar dus van kunt spreken bij een hoofdtelefoon). De Sennheiser viel niet tegen. Veel dynamiek, detail en kleur en -inderdaad- de suggestie van een grote soundstage, uiteraard niet helemaal zoals bij luidsprekers, maar wel breder dan mij mogelijk leek met een hoofdtelefoon. Gevoegd bij het aparte luxe design, het uitstekende draagcomfort en zorgvuldige afwerking bijzonder veel kwaliteit  voor een bedrag dat in de high end doorgaat voor koffiegeld. Maar voor de ware audiofiel moet er toch ook altijd wat te zaniken blijven … de weergave van het laag vond ik toch wat aan de trage en vettige kant. Hoeveel strakker en sneller zou dat kunnen met betere aansturing? En zo kwam ik tot het plan een handzaam en betaalbaar hoofdtelefoonversterkertje aan te schaffen. 

De Rhinelander van Lehmann Audio

Producenten van audioversterkers zijn er genoeg, maar ik ken maar één fabrikant die volledig is gespecialiseerd in piepkleine phono- en hoofdtelefoonversterkertjes en daar internationaal voortdurend onderscheidingen mee in de wacht sleept … Lehmann Audio dus! Mijn ervaringen met dit merk zijn zeer positief. Ik heb met veel plezier meerdere Black Cube phonotrapjes gebruikt; momenteel zorgt een Lehmann Decade phonotrap in mijn hoofdsysteem voor even fraaie als nauwkeurige klanken. Zowel de Lehmann Linear hoofdtelefoonversterker als het kleine broertje Rhinelander worden alom geprezen; voor mijn budget en doel is de Rhinelander het aangewezen apparaat. Bij aanschaf van een Linear zou ik ook gaan voor een topklasse interlink en lichtnetkabel -en dan vervolgens misschien alsnog een topklasse hoofdtelefoon- en dan wordt het toch weer begrotelijk en dat was eigenlijk de bedoeling niet. De Rhinelander dus. Een forse doos met het opschrift “High End headphone amplifier” wordt afgeleverd, waaruit vervolgens een piepklein apparaatje tevoorschijn komt. Het moet maar gezegd: het losse voedingsadaptertje ziet er wat lullig uit. Echter schijn bedriegt: deze adapter bevat alleen het transformatortje; de overige onderdelen van de voeding zitten in het apparaatje zelf, waardoor deze van betere kwaliteit kunnen zijn dan gebruikelijk bij een standaard adapter. Het idee alleen “de stoorzender” uit het apparaat te halen is erg logisch; waarom zien we dat niet vaker?! Wel vind ik het jammer dat de stekkerpootjes van de adapter van het dunne type zijn; liever had ik hier het dikke type gezien voor een strakker contact in de stekkerdoos. Het apparaatje zelf ziet er verder net zo uit als de Lehmann phonotrapjes: heel netjes en sober. De volumeknop is lekker groot en draait soepel. De kleurcode op de ingangsbusjes ontbreekt; toevallig weet ik dat bij Lehmann de kanalen “andersom” zitten (van voren gezien zit het linkerkanaal rechts). De gebruiksaanwijzing is uitgebreid en grondig; wij lezen onder meer dat bij moeilijk aanstuurbare hoofdtelefoons de versterkingsfactor intern kan worden verhoogd. Dit zal in de praktijk zelden nodig zijn. Het zal de lezer bekend zijn dat elektronica vers uit de doos zelden meteen goed klinkt. De Rhinelander mag daarom eerst enkele dagen aan het lichtnet lurken voor ik serieus ga luisteren. Nou ja, lurken … we hebben het over 3 Watt! Het apparaatje bevat dan ook geen aan-en-uitknop. Personen die de adapter uit het stopcontact trekken met het oog op de hysterie rond de CO2-uitstoot zijn naar mijn mening niet helemaal goed bij hun kneiter. Gewoon lekker aan laten staan, dan heb je altijd het optimale geluid. Maar hoe klinkt dit nu?!

Luisteren naar de Lehmann-Sennheiser combo

Voor de Rhinelander beschik ik over een bron van onverdachte kwaliteit: mijn bijna twintig jaar oude Proceed CDP CD-speler -still going strong- die ik verder niet meer nodig heb. Een MIT Avt1 interlink geeft de signalen door. Het versterkertje wordt op de eveneens overbodige CD-Optimizer van Creaktiv Audio gezet -deze “magische steen” zal zeker enigszins ontstorend werken- en er komt ook nog een Vibb Eater van Entreq bovenop te staan met hetzelfde doel. De adapter verdwijnt in het MIT Z-Center voor zuivere voedingsspanning; de jack van de Sennheiser erin douwen en spelen met die handel! Wow, dit is inderdaad beter dan de hoofdtelefoonuitgang van apparaat X! De sound is zeer krachtig, dynamisch en gecontroleerd en ook bijzonder schoon. Het doet denken aan mijn beide stereosystemen waar ook versterkers met veel vermogen de luidsprekers in een ijzeren greep houden. Een belangrijke les die ik de afgelopen decennia heb geleerd is dat je nooit te veel controle hebt. Er is zogezegd geen substituut voor pure power! De Rhinelander doet zich ondanks zijn bescheiden afmetingen voor als een grote versterker die geen enkele moeite heeft met dat hoofdtelefoontje. De eerlijkheid gebied trouwens wel te zeggen dat het laag aanvankelijk kwalitatief nog steeds wat achterbleef … . Dit bleek gelukkig van voorbijgaande aard. Vermoedelijk moest niet alleen de Rhinelander even “inbranden”, maar was ook de Sennheiser nog niet helemaal ingespeeld, want deze had ik in feite nog maar heel weinig gebruikt. Oordeel dus niet te snel. Een ander opvallend aspect van de weergave van deze combinatie vind ik de ruimtelijkheid. Instrumenten staan behoorlijk vrij en gefocusseerd in een relatief grote ruimte. Na een tijdje wennen gaat het steeds meer lijken op het luisteren naar luidsprekers. Dat het klankkarakter van dit systeempje doet denken aan mijn kleine stereoset -de pittige JMLab Electra 906 speakers met de grote Marantz PM-11S1 erachter- helpt ook. Al met al mogen wij spreken van een doorslaand succes. Ik beluister de laatste tijd geregeld even een nummertje met de hoofdtelefoon, terwijl ik aan andere afspeelmogelijkheden van hoge kwaliteit geen gebrek heb. Hoe verhoudt zich deze combo nu tot mijn dure Stax systeem van weleer?! Puttend uit mijn herinnering -altijd riskant natuurlijk- zou ik zeggen dat de Stax vanuit audiofiel standpunt bezien beter was. De klankkleuren bij klassieke muziek waren meer authentiek. Ja, nogal logisch; we hebben het over een geheel andere prijsklasse met bijbehorend ambitieniveau. Het enthousiasme waarmee de Lehmann-Sennheiser set erop los beukt -gevoegd bij de relatief grote afbeelding- heeft echter ook wel iets; sterker nog: voor een genre als jazz-rock (dat tegenwoordig “fusion” schijnt te heten) laat dit instapsetje weinig te wensen over. “Beter” is niet altijd “leuker” en ook voor betrekkelijk weinig geld kan de verwende audiofiel vandaag de dag kennelijk best lol hebben.

Conclusie

De Rhinelander van Lehmann Audio is een versterker voor hoofdtelefoons die ondanks z’n bescheiden afmetingen en prijs tot een opmerkelijk krachtige, schone en informatieve weergave in staat is. In combinatie met een hoofdtelefoon uit dezelfde prijsklasse is bijzonder veel luisterplezier mogelijk tegen een overzichtelijke investering. Warm aanbevolen.

Importeur 

www.sounddesign.nl

Prijs Lehmann Audio Rhinelander

€ 370,00