Puresound

Over het inspelen van heel mooie kabeltjes

In een eerder artikel heb ik melding gemaakt van mijn positieve ervaringen met de hoofdtelefoonversterker Rhinelander van Lehmann Audio in combinatie met de betaalbare maar erg goede HD 598 van Sennheiser. Maar ja, de ware audiofiel staat altijd open voor zinvolle verbeteringen en is dus altijd op zoek naar de zwakste schakel die zoals bekend het resultaat van de keten bepaalt … .

John van Gent uit Tiel is de naam

In dit geval leek mij de interlink tussen de CD-speler en de Rhinelander de schakel die voor verbetering in aanmerking kwam. Over deze Avt1 van MIT heb ik mij een jaar of tien geleden positief uitgelaten; deze is destijds ook in gebruik geweest in mijn kleine stereosysteem in de studeerkamer. De tijden zijn inmiddels veranderd; in die sterk verbeterde kleine set wordt de verbinding tussen CD-speler en versterker inmiddels gemaakt door een setje Magic-Link Gold 24 KT interlinks van John van Gent. Voor de enkeling die nog nooit van John van Gent heeft gehoord, citeer ik gemakshalve even uit de tekst waarmee hij zich presenteert bij hifi-shows: 

“John van Gent uit Tiel biedt een compleet assortiment van volledig handgemaakte bekabeling voor audiocomponenten. Bij de kabels van JvG wordt gebruikgemaakt van de best denkbare materialen en ook de zorgvuldige afwerking staat op hoog niveau. De geleiders bestaan uit verzilverd koper, zilver-goud of zelfs puur goud; voor de connectoren is er keuze uit standaard tot state-of-the-art. De unieke dubbele afscherming draagt verder bij aan een serie kabels met een ongekend gunstige verhouding tussen kwaliteit en prijs. Klankmatig onderscheiden de producten van JvG zich door een zeer neutrale, nauwkeurige en ruimtelijke weergave zonder toevoegingen of weglatingen. De bekende Magic-Link serie heeft vele zeer positieve recensies gekregen en is de afgelopen jaren flink uitgebreid. De onlangs geïntroduceerde Magic-Link Gold 24KT interlink heeft een signaalgeleider van puur goud en zet een forse stap naar de absolute top op kabelgebied.” 

Zou Van Gent ook voor mijn hoofdtelefoonsysteempje binnen het gestelde budget iets kunnen fabriceren dat een duidelijk hoorbare verbetering oplevert? 

Een duivels plan

Voor ik verder ga: even geen kwaad woord over MIT. In mijn hoofdset gebruik ik al jaren bekabeling van topklasse van dit Amerikaanse merk. De kwaliteit van deze interlinks en luidsprekerkabels staat niet ter discussie en draagt in belangrijke mate bij aan het hoge niveau en de zeer ruimtelijke klanksignatuur van deze installatie. Ik ben zogezegd een fan van MIT. Maar dat neemt niet weg dat een zeer voordelige instapper-op-leeftijd als de Avt1 naar de huidige maatstaven voor een bepaalde toepassing nauwkeurigheid en snelheid te kort kan komen. Elk eventueel gemis wordt natuurlijk direct uitvergroot gepresenteerd wanneer het geluid in je oren wordt getoeterd door een hoofdtelefoon. Dit luistert letterlijk en figuurlijk heel nauw. Opmerkelijk aan de Avt1 zijn de fraaie en zware connectoren van WBT. Bij verkoop zou de Avt1 zeker niet meer opleveren dan de nieuwprijs van dergelijke connectoren … . Dit bracht mij op een duivels idee. Als ik nu eens deze connectoren er af sloop en inbreng voor de nieuwe interlinks? John van Gent liet desgevraagd weten deze connectoren te kunnen verwerken en over de opbouw en de prijs van de nieuwe kabeltjes werden we het snel eens. De nieuwe interlinkjes hoeven niet langer te zijn dan zo’n 25 cm, want de Rhinelander is zo klein dat hij vlak bij zijn bron kan worden neergezet. Deze extreem kleine lengte drukt niet alleen de prijs, maar is uiteraard ook klankmatig zeer gunstig. Enkele weken later werden de keurig afgewerkte en schattig-kleine kabeltjes afgeleverd; voor de zekerheid 30 cm lang. En ja hoor, reeds bij de eerste tonen hoorde ik een duidelijk strakkere en snellere sound uit de Sennheiser spuiten, met meer informatie ook, vooral in het middengebied. Wederom een doorslaand succes? Toch niet helemaal … ik vond de sound bij alle kwaliteiten en informatie toch wel wat hard en genadeloos; een wat al te straffe en strenge presentatie zogezegd. Bij luidsprekers kun je daar wellicht nog wel aan wennen of er zogezegd “doorheen luisteren”, maar bij een hoofdtelefoon kun je dat vergeten. Wat nu? Had ik mijn hand overspeeld? Of zou het nog kunnen goedkomen na langdurig inspelen? Hoe zit het ook alweer met dat inspelen?!

Inspelen is geen onzin

Het fenomeen inspelen van audiocomponenten en bekabeling is niet geheel onomstreden. Volgens sommige sceptici bestaat het niet: de toehoorder zou alleen maar even hoeven te wennen aan een nieuw geluid. In deze opvatting is het dus niet zozeer de audiocomponent, maar de toehoorder die inspeelt. Mijn langjarige ervaring suggereert echter dat bijna alles wel degelijk moet inspelen, tot zekeringen en voetjes aan toe. Wellicht een leuk onderwerp voor een volgend artikel. Om het even tot interlinks te beperken: ooit kreeg ik nieuwe MIT Shotgun interlinks en die klonken vers uit de doos voor geen meter. Die moesten inspelen, precies zoals het door de fabrikant werd aangegeven. Maar bij andere interlinks die ik heb gebruikt, vielen de inspeeleffecten wel mee. Op zoek naar literatuur over dit fenomeen vond ik een oude nieuwsbrief van Peacock Audio; met toestemming van Antoine Pouwels (1) is deze tekst over het mechanisme achter het inspelen van bekabeling onder dit artikel te vinden. Voor mij een hoopgevend stuk, want ik zat dus met nieuwe interlinks die inderdaad nog ietwat rauw te werk gingen. Er zat dus niets anders op dan de CD-speler op repeat te zetten en geduld te oefenen. Ik zal de lezer niet langer in spanning houden: na een week begon de sound inderdaad meer ontspannen en verfijnd over te komen. Op het moment van schrijven zijn we bijna een half jaar verder en geeft de hoofdtelefoonset geen problemen meer. De sound is zeer dynamisch, gedetailleerd en niets verhullend. De meeste CD’s klinken uitstekend; het transparante en informatieve karakter van dit setje betekent echter ook dat een CD die hard en scherp is opgenomen ook hard en scherp klinkt. Garbage in, garbage out, een kenmerk van kwaliteit!

Conclusie

John van Gent is een fabrikant van audiobekabeling die naast een uitgebreid assortiment ook bekabeling op specificatie kan leveren. Daarbij is in beginsel alles bespreekbaar: lengte, connectoren, materialen en opbouw. Bekabeling moet inspelen. Desgewenst kan Van Gent de kabels ingespeeld leveren door toepassing van een Cable Cooker. Dit laatste is echter niet onomstreden. 

Informatie

John van Gent

W: www.jvg-kabels.nl

Bron (1): Nieuwsbrief Peacock Audio (Antoine Pouwels)

Inspelen van audiobekabeling

Ik denk dat de meeste lezers het effect van inspelen van audiokabels wel eens ervaren hebben: nog niet ingespeelde kabels klinken scherp en rauw zonder de grote ruimtelijkheid die dezelfde kabel in volledig ingespeelde staat wel laat horen. In dit artikel noem ik enkele materiaalkundige aspecten die het inspeeleffect van audiokabels (deels) verklaren. Door het toevoeren van energie aan een metaal zal de structuur van dit metaal veranderen! Niets vreemds aan: maak metaal bijvoorbeeld flink heet met behulp van een vlam en het trekt krom of het smelt. De toegevoerde energie om materiaalstructuren te veranderen kan ook bestaan uit elektriciteit. Ook een bekend verhaal: jaag te veel stroom door een zekering en de draad smelt. Of anders gezegd: door het toevoeren van een grote hoeveelheid elektrische energie warmt het metaal zodanig op dat het smelt. Stuur je daarentegen minder energie door het metaal, dan wordt het metaal wel warm, maar blijft het verder intact. Zo lijkt het, maar dat is niet zo. Ook een zeer geringe hoeveelheid energie kan de structuur van metaal blijvend veranderen. Maar wat doet stroom nu precies met metaal? Of preciezer: wat doet stroom met audiokabels? Het toevoeren van energie (in ons geval stroom) heeft -afgezien van wat minder belangrijke neveneffecten- twee hoofdeffecten op de metaalstructuur van een kabel. 

Temperen

Temperen -of in het geval van koper of zilver het zogenaamde "uitgloeien"- gebeurt al bij geringe energietoevoer en heeft een heel belangrijk effect op het metaal. Uitgloeien heeft blijvend effect op de kristalstructuur van het metaal. Een simpel praktijkvoorbeeld: neem een volkomen recht stuk koperdraad en buig het om. Probeer het vervolgens weer recht te buigen. Dit lukt dus niet. In de draad ontstaat een hobbel op de plek waar de draad eerst is omgebogen. Dit komt doordat de draad harder is geworden op de plek van de buiging. Wil je de draad weer volkomen recht maken dan is er een eenvoudige methode. Bevestig de draad aan het plafond en hang aan de andere kant een flinke steen. Wacht 50000 jaar en de boel is weer recht. Verwarm je de draad, of stuur je er flink wat stroom doorheen, dan kun je het rechttrekken flink versnellen. Bij een voldoende sterke stroom is de tijd terug te brengen tot een paar seconden! De stroom maakt de draad dus weer zacht. 

Liquatie

Ook liquatie of ontmenging vindt al plaats bij geringe energietoevoer. Liquatie heeft invloed op de samenstelling van het metaal. Weer een ingewikkeld verhaal, dus wederom een praktijkvoorbeeld: neem een pot suiker en een glazen knikker. Duw de knikker diep in de suiker. Deksel erop en vervolgens de pot een tijdje licht schudden. Deksel eraf en wat blijkt? De knikker ligt bovenop de suiker. De knikker, die je zou kunnen zien als een verontreiniging in de suiker, wordt na verloop van tijd naar de kant geduwd. Koper en zilver raken, zonder uitzondering, tijdens de verwerking behoorlijk verontreinigd met vreemde atomen. In zilver kun je bijvoorbeeld aardig wat zuurstof oplossen (Er is hier inderdaad sprake van een oplossing; dit zijn dus geen zilveroxiden). Die zuurstofatomen zijn niet goed voor de elektrische geleiding. Zet je het metaal onder stroom, dan zorgt dit ervoor dat de zuurstof en andere verontreinigingen naar de kant worden geduwd. Elektriciteit maakt het metaal dus zuiverder!! Mooie theorie, maar wat betekent dit voor mijn audiobekabeling? Op de eerste plaats dat elektriciteit invloed heeft op de kristalstructuur van audiokabels. Voor wie nog aan dit fenomeen twijfelde: effecten door verouderen of "inspelen" bestaan wel degelijk. Door het "inspelen" verandert de metaalstructuur; in een laboratoriumopstelling en met behulp van een elektronenmicroscoop is dit zichtbaar te maken. Het verouderen van metaal met behulp van stroom is in de wetenschappelijke literatuur uitvoerig beschreven. Waar het gaat om audiosignalen betreft het heel kleine stromen (zeker bij interlinks) en duurt het proces van inspelen erg lang; weken tot maanden kan het duren voordat een kabel het gehoormatige optimum bereikt. Daarom levert Peacock Audio alle kabels en tegenwoordig ook alle zekeringen vrijwel volledig ingespeeld om zo meteen te kunnen genieten van een kabel of zekering die meteen vrijwel maximaal presteert.