Foto's en tekst ©Charles Veg©puresound.be | 27 januari 2017 |  <   > |
TAGS: Recensies |

Motorsturing voor draaitafels: HAT Clean Power Supply (CPS-2)

Voor zover u dat nog niet weet: Hanze Hifi in Zwolle is een eigengereide audio zaak waar technische man Jaap Pees niets liever doet dan oude platenspelers restaureren. Dan praat je niet alleen over platenspelers uit de hoogtijdagen van de hifi, maar ook over oudere platenspelers, zelfs van kort na de eerste wereld oorlog! Bij het restaureren denkt Jaap ook na over het zinvol opwaarderen van die platenspelers zonder daarbij het concept aan te tasten. Een goed voorbeeld daarvan is natuurlijk hun motormodificatie van de Thorens TD 160 serie. Deze is uitgebreid op Puresound besproken.

Het sterke van de modificaties van Hanze Hifi www.hanzehifi.nl is, dat Jaap Pees ze onderbouwt met metingen. Daarnaast worden regelmatig demo’s gegeven waarbij liefhebbers de geluidsverschillen daadwerkelijk kunnen horen. Zo gaf Hanze Hifi op de X-fi van 2015 een demo waar een Thorens TD 160 met snaaraandrijving werd vergeleken met de oudere Thorens TD 124 met aandrijving door middel van een tussenwiel: de platenspelers hadden voor een eerlijk vergelijk dezelfde arm en element. Op de X-fi van 2016 was weer een interessante demo, namelijk van een prachtig gerestaureerde Garrard 401 en Thorens TD 124. Afwisselend werd door Hanze met en zonder een door het HAT (Hanze Audio) team (Jaap Pees en Richard Herman) ontwikkelde “Clean Power Supply” gespeeld. Bij Puresound vonden we de resultaten zodanig interessant dat we die graag in de thuissituatie over wilden doen. Dat vergde even wat organisatie want geen van onze redacteuren heeft een draaitafel die daar echt geschikt voor is. Gelukkig heeft Peter, een goede audiokennis in Tilburg, zijn hele huis vol staan met geschikte draaitafels en collega redacteur Roger Poulussen en ik zijn daar een middag gaan luisteren. 

H.A.T. Clean Power Supply (CPS-2) 

De Clean Power Supply is bedoeld voor platenspelers waar de motor rechtstreeks op het lichtnet loopt en is dus niet geschikt voor motoren die op 15 Volt lopen (herkenbaar aan de “muurwrat”). De Power Supply is ook niet bedoeld voor platenspelers die elektronica bezitten die zorgen voor een zuivere 50 Hz. In de onlangs gereviewde klassieke Thorens TD 320 zit bijvoorbeeld dergelijke elektronica. Mijn Thorens TD 160 Mark 1 zou in principe wel weer geschikt zijn, maar dat is dan zoiets als een Porsche Turbo motor plaatsen in een Golf Polo. De Clean Power Supply is ontworpen voor draaftafels met zware motoren zoals de Garrards 301 en 401, de Thorens TD 124 en diverse Lenco’s. Voor mijn Thorens TD 160 met een veel lichtere motor zijn er andere en veel goedkopere mogelijkheden dan de Clean Power Supply van 1500 euro. Denk daarbij aan de Project Speedbox DS van 400 euro. Deze Speedbox is overigens te licht voor de zware motoren van een Garrard of Thorens TD 124.

Nu even wat technischer. De motoren in de Garrard 301 en 401, de Thorens TD 124 en de Lenco L75 zijn alle inductiemotoren, waarvan de snelheid bepaald wordt door de frequentie-aangeboden spanning en de belasting. Deze laatste is constant vanwege het zware plateau. Ook de frequentie van het lichtnet, die in 50 Hz is, is behoorlijk stabiel in Nederland. Alleen de aangeboden spanning kan behoorlijk variëren en heeft een forse vervorming van.4-5 procent, bestaande uit oneven harmonischen van 50 Hz doorlopend tot ongeveer 2,5 KHz. De Clean Power Supply is schoon met een vervorming van ongeveer 0,4 % aan de uitgang. Daarnaast is deze uitgang gestabiliseerd op ongeveer 0,1 Volt bij een belasting van rond de 75 watt. De motoren van deze draaitafels zijn maar ongeveer 18 Watt, dus de voeding is behoorlijk overbemeten. Ook als u de hele nacht doordraait zal de Power Supply nauwelijks warm worden. De uitgangsspanning wordt per type motor afgeregeld op minimale motorvibraties zonder dat het ten koste gaat van de torque. De oscillator zelf is verder analoog met een eigenvervorming van ongeveer 0,0015% THD en wordt afgeregeld op een minimale distorsie. De voeding voor deze oscillator is gestabiliseerd. 

Het moge duidelijk zijn, dat er veel werk zit in bouw en afregeling van de Power Supply en de prijs van 1500 euro is daarom gerechtvaardigd - als het een hoorbaar verbetering is natuurlijk. 

Luisterervaringen

Demo op X- fi 2106

Op deze demo werd op een Garrard 401 en Thorens TD 124 het verschil met en zonder Clean Power Supply van Hanze getoond. Ik zat zoals gebruikelijk op een goede plaats in het midden van de luisterdriehoek. Bij de Garrard 401 waren de verschillen met en zonder Clean Power Supply duidelijk hoorbaar: meer focus bij stemmen en instrumenten en een ietwat “ronder” geluidsbeeld. Daarbij was er meer “rust” in het geluid. Bij de demo met de Thorens 124 waren de geluidsverschillen aanmerkelijk kleiner. Ik vraag me zelfs af of ik bij “blind” luisteren de verschillen er altijd uit zou hebben gehaald onder deze luisteromstandigheden. Want in een andere akoestiek dan thuis blijft dat lastig. Een mogelijke verklaring is, dat de aandrijving van de Garrard gebeurt met een tussenwiel en bij de Thorens TD 124 door een combinatie van een tussenwiel en snaar. Voor de zekerheid daarom nog eens nagevraagd bij Jaap Pees. Jaap zegt het daarover het volgende: 

“Het klankmatige verschil tussen de TD 124 en 401 wordt grotendeels verklaard door de manier van aandrijving van de TD124 motor via snaar naar steppulley en dan tussenwiel en plateau en bij de Garard 401 motor direct via tussenwiel en plateau. Bij deze laatste worden de 100 Hz en eigen motorfrequentie van ongeveer 24 Hz direct overgedragen naar het plateau. Bij de Thorens TD 124 zorgt de snaar voor een ontkoppeling van deze trillingen naar het plateau en dus naald.”

Demo bij Peter in Tilburg

In Tilburg werd onder meer gespeeld met een zeer goed gerestaureerde Garrard 301 met SME 3009 arm en Audio Technica F5/OCC MC element. Ook hier klonk het met de Clean Power Supply “schoner” en minder “versmeerd”, met als gevolg meer focus bij stemmen en instrumenten en meer rust in het geluid. Daarbij was de klankkleur ietwat “fris”. Peter had de Clean Power Supply al meer dan een week in huis en zijn luisterervaringen bevestigden onze waarneming. De Clean Power Supply is vervolgens vervangen door een scheidingstrafo. Deze deed wel iets voor het geluid, maar toch beduidend minder dan de oplossing van Hanze Hifi. Wel logisch want een scheidingstrafo doet weinig tot niets om een zuivere sinus te realiseren. Schone stroom is bij audio apparatuur zeker aan te raden. Dit gaat echter minder op voor motoren van platenspelers. Vandaar ook dat het HAT team de Clean Power Supply heeft ontwikkeld. Voor nadere informatie over deze materie is het artikel van Roger Poulussen op Puresound zeer lezenswaardig.
Zie hier: http://www.puresound.be/recensies/archive/2015/april/article/transrotor-motorsturingen/

Een oplettende lezer zal het opgevallen zijn, dat er bij Peter in Tilburg een wezenlijk geluidsverschil was met de X-fi: in Tilburg was het geluid “frisser” en bij de X-fi wat “ronder”. Ook hier is een logische verklaring voor. Door een betere gelijkloop zal het karakter van een element hoorbaar naar voren komen en vooral bij de wat hogere frequenties. Dat is wel iets om rekening mee te houden als u aankoop overweegt.

Conclusie 

De HAT Clean Power Supply is eigenlijk wel een erg mooi ding en niet alleen wat betreft het fraaie retro uiterlijk. Met de Clean Power Supply klinkt het geluid beduidend beter. Daarvoor moet u wel een goede draaitafel hebben waarbij de motor op 50 Hz draait zoals de Garrard 301 en 401 of Thorens TD 124 en die bovendien goed gerestaureerd is. Voor de 1500 euro die de Clean Power Supply kost is thuis uitproberen een “must”. Jaap Pees benadrukte dat serieuze klanten de voeding vrijblijvend kunnen uitproberen. Het zou dan best kunnen dat bij luisteren blijkt dat het verstandiger is eerst de arm/element keuze te optimaliseren voor u de Clean Power Supply koopt. Aan de andere kant: geïnteresseerde liefhebbers van deze platenspeler giganten hebben dat natuurlijk al perfect op orde. 

In ieder geval hopen we bij Puresound dat Hanze Hifi met meer innovaties komt, want deze Clean Power Supply is voor de liefhebber net als hun eerdere motormodificatie voor de Thorens TD 160 serie zeer de moeite waard. 

Metingen Mains Supply

Meting HAT Clean Power Supply

Informatie

Hanze Hifi

Oosterlaan 15/16

8011 GC Zwolle

T 038-4221333

W: www.hanzehifi.nl