Puresound

Over de spar die luidspreker werd

Afgelopen voorjaar werd mijn aandacht getrokken door een opmerkelijk bericht over een wel zeer bijzondere luidspreker. Het ging namelijk over een houten paneel dat aan de muur wordt gehangen. Kan dat? En hoe klinkt dat dan? Voor mij aanleiding mezelf uit te nodigen bij de importeur en vooralsnog enige dealer in Nederland van het Soundboard van JMC Lutherie, de in Amsterdamse gevestigde pianospeciaalzaak Bart Boogaard Piano Services. Deze demonstratie kon ik mooi combineren met een bezoek aan Ron Kemp van Kemp Elektroniks, dit laatste met het oog op de aanschaf en installatie van een MAXiiMUS P40. Ook Ron was geïntrigeerd door het bijzondere concept van het Soundboard, zodat wij na gedane zaken gezamenlijk onze opwachting maakten bij de pianozaak. We werden vriendelijk ontvangen door Wilko Brink en Bart Boogaard die ons naast koffie rijkelijk voorzagen van informatie over hun unieke luidsprekersysteem. En ja hoor, centraal in de winkel hing er een houten paneel aan de muur van zo’n 90 bij 90 cm. Uitvinder van dit systeem is de Zwitser Jeanmichel Capt (JMC) die zowel wetenschappelijk is onderlegd als zeer veel ervaring heeft met het bouwen van muziekinstrumenten. Capt kreeg op zeker moment kennelijk de ingeving zijn theoretische kennis op het gebied van reproductie van muziek te combineren met de eeuwenoude traditie van het bouwen van instrumenten als de luit. Vele jaren later resulteerde dat dus in de introductie van een uniek en commercieel levensvatbaar luidsprekersysteem.

Het JMC Soundboard

In de documentatie lezen wij dat het paneel is vervaardigd van het hout van de spar en dat slechts 3 op de 10.000 sparren (!) voldoen aan alle criteria. Naar verluidt heeft JMC in de persoon van Lorenzo Pellegrini een “tree gatherer” in dienst die ronddwaalt in het bos van Risoud op zoek naar de ideale spar. Wilko Brink voegt hier nog aan toe dat het geselecteerde hout vervolgens vele jaren moet worden opgeslagen voor het kan worden verwerkt. Er komt dus wel even wat meer bij kijken dan een boompje omhakken en in een volautomatische machine gooien en dat komt uiteraard ook tot uiting in de vraagprijs. Het paneel wordt aangedreven door acht “vibrators” die denkelijk in hoofdzaak bestaan uit een magneet met spreekspoel die bij een traditionele dynamische luidspreker de conus aandrijft. In plaats van de conus hebben wij nu dus een plaat van “tone wood” van 4 millimeter dik. Bij weergave met twee gewone luidsprekers dient de luisteraar midden tussen die speakers plaats te nemen; op andere plaatsen is er sprake van destructieve interferentie en zal het geluid informatie verliezen of zal het simpelweg voor geen meter klinken. Het Soundboard daarentegen straalt naar alle kanten uniform af; de muziek zal dus op elke plaats min of meer hetzelfde klinken en genietbaar zijn. De vibrators aan de linker- en rechterzijde krijgen signaal van de overeenkomende kanalen van de stereoversterker zodat er in beginsel ook nog iets van stereo waarneembaar moet zijn. Tot zover de theorie; we gaan luisteren.  

Een unieke sound

Het Soundboard wordt aangestuurd door een al wat oudere standaard CD-speler van Sony en een eindversterker die niet direct in aanmerking komt voor het predicaat “topklasse” of “modern”. Een tussengeschakeld apparaatje van Sonos dient als volumeregelaar. Gezien het prijs- en ambitieniveau van de weergever is er dus ruimte voor betere aansturing. Verscheidene CD’s uit mijn collectie voor testdoeleinden worden ten gehore gebracht. Opvallend is de zeer natuurlijke weergave van het timbre van instrumenten als de piano en de cello. Erg fraai, vindt ook Ron Kemp, en hij kan het weten, want een correcte weergave van klankkleuren is voor hem zo’n beetje het uitgangspunt bij zijn activiteiten als ontwikkelaar van accessoires. Het ligt natuurlijk ook nogal voor de hand dat het Soundboard op dit punt weet te overtuigen, want het paneel is letterlijk uit hetzelfde hout gesneden als die instrumenten! Aan de andere kant heeft het systeem ook beperkingen. Een wat “nerveuze” opname van Herbie Hancock (CD “The New Standard”, track 1) loopt wat dicht in het laag en ook de detaillering in het hoog kan beter. Dit is zeker geen weergever om er eens lekker op los te beuken; het haalbare volume en de dynamiek zijn niet vergelijkbaar met wat traditionele luidsprekers uit deze prijsklasse klaarspelen. Dan het stereo-effect. Zowel Ron Kemp als ik beoordelen dat als “nogal afwezig”; in onze oren doet het geluidsbeeld van een enkel Soundboard sterk denken aan mono. De oplossing is er twee te nemen, maar afgezien van de kosten steekt dan het probleem van de destructieve interferentie uiteraard weer de kop op. Ach ja, die wet van behoud van ellende, konden we daar maar eens van af komen! Of, zoals de Amerikanen het zo kernachtig uitdrukken: “You can’t have it both ways” … . Ik zou er in ieder geval twee nemen.

Conclusie: een fraai product voor een doelgroep

Het gesprek komt op de vraag voor welk type muziekliefhebber het Soundboard interessant kan zijn. Ron Kemp merkt op dat de ervaren “high ender” hier denkelijk niet voor te porren zal zijn. Omdat Brink en Boogaard dit niet direct kunnen volgen, komt Kemp met een aardige vergelijking aanzetten. Kijk, legt hij uit, een luisteraar met vele jaren ervaring in de high end wil eigenlijk een installatie als een heel grote hoofdtelefoon. Elk detail moet hoorbaar zijn, dynamiek en volume moeten zo realistisch mogelijk zijn, aan de extremen van het frequentiebereik mag er niets ontbreken, de ruimtelijke afbeelding moet precies kloppen en duizelingwekkende bedragen komen op tafel voor kabeltjes en accessoires om de score op alle audiofiele parameters te verhogen. Zo’n type muziekliefhebber kan denkelijk niet leven met de inherente beperkingen van het JMC Soundboard. Is dit daarom een waardeloos product? Nee, dat zeker niet; de weergave heeft zeker unieke kwaliteiten die voor een heel ander type luisteraar juist de doorslag kunnen geven. De koper van het Soundboard is dus iemand die nog niet is geïnfecteerd met het high end virus, die geen zin heeft “doodskisten” van luidsprekers de inrichting van de kamer te laten bepalen, die het prettig vindt overal in de kamer muziek van hoge kwaliteit te kunnen beluisteren en daarbij niet gebonden wil zijn aan een vaste luisterplaats, die eerder naar singer-songwriter luistert dan naar heavy metal en eerder naar kamermuziek dan naar symfonisch geweld op volle oorlogssterkte enzovoort. Kortom, het JMC Soundboard is een doordacht en interessant product dat zeker muziek maakt, maar ook een systeem dat duidelijk afwijkt van het verwachtingspatroon dat velen hebben van een luidspreker. Een hoogwaardig product voor een specifieke doelgroep dus en daar is helemaal niets mis mee.

Naschrift

Wilko Brink laat weten dat hoogwaardiger aansturing inderdaad tot betere resultaten leidt; inmiddels zijn goede combinaties gemaakt met componenten van Hegel (H360 versterker),  Moon (Ace) en Naim. Waarvan Akte!

Prijzen

JMC Soundboard in natural or Luthier violin vernis, muurbeugel € 10.900

Speciale uitvoeringen, kleuren, afbeeldingen, telescoopstandaard Meerprijs

Informatie

www.jmclutherie.com (fabrikant)

www.pianoservices.nl ( Nieuws) (Importeur)

YouTube, zoekterm JMC Soundboard (video's)