Thorens TD 160 platenspeler (deel 3): Onderhoud en modificaties door “Dr. Thorens”
Ik hoor niet tot de mensen die voortdurend van apparatuur wisselen. Ik huldig daarbij de gedachte, dat “het betere de vijand van het goede is”. Veranderingen in mijn hoofdset worden daarom slechts mondjesmaat gedaan. En als ik even niets om handen heb, richt de aandacht zich meestal op een van mijn klassieke Thorens draaitafels. Om de lat hoog te houden streef ik dan naar de kwaliteit van mijn Oracle Delphi.
De laatste tijd ben ik weer aan de slag geweest met mijn Thorens TD 160 mark I uit 1972. Een kennis had een fraaie console van iep voor me gemaakt en nadat ik die zes maal in de lak heb gezet en er een mooie onderplaat voor had gemaakt van MDF (die weer drie maal in de verf is gezet), heb ik de draaitafel erin geplaatst. Wat me daarbij opviel was, dat de veren niet meer helemaal goed waren ingesteld. Niet onlogisch na jaren belasting door het plateau. Daarbij waren de schuimrubbers in de veren totaal verpulverd (ouderdom). Ik besloot dus de veren opnieuw in te laten stellen. Via kennissen uit het Nijmeegse audio circuit kwam ik bij Rob Spoelstra en zijn bedrijf “Dr. Thorens”. Hij woont niet ver bij ons vandaan waardoor ik er zeker van was, dat de goed ingestelde draaitafel niet bij thuiskomst weer ontregeld zou zijn.
“Dr. Thorens”
Rob Spoelstra (http://drthorens.nl/) heeft jaren als tandtechnieker gewerkt. Een tandtechnieker maakt o.a. kronen, bruggen en beugels. Het moge duidelijk zijn dat iemand die dat werk in zijn vingers heeft, behoorlijk precies moet zijn. Na een aantal jaren tandtechniek dreef zijn interesse hem in de richting van de muziek en werkte hij meer dan 26 jaar als theater technieker. Daarnaast werkte hij jarenlang bij Siltech (fabrikant van high-end audiokabels), waar hij ook de nodige kennis oppakte. En als zo iemand dan in zijn jeugd een Thorens TD 160 koopt, haalt hij hem natuurlijk uit elkaar om te kijken of er niet nog wat meer uit te halen is. Van het een komt het ander en Rob specialiseert zich de laatste zeven jaar in onderhoud, renovatie en verbeteren van Thorens draaitafels en alles wat daarbij komt kijken zoals het vervangen van interne armbekabeling, het plaatsen van nieuwe armen en noem maar op. Op basis van een Thorens plateau en lager bouwt hij zelfs draaitafels. De laatste twee jaar is dat allemaal een fulltime bezigheid geworden. Ik heb Rob niet naar zijn omzet gevraagd, maar hij moet inmiddels honderden draaitafels onder handen hebben gehad. Rob richt zich daarbij op de modellen met een subchassis. Dat zijn grofweg alle originele in Duitsland vervaardigde Thorensen en een beperkt aantal TD 150 die nog in Zwitserland gebouwd zijn.
Hebt u een andere draaitafel met een subchassis zoals de Ariston R 11, de Heybrook TT 2 en de Linn LP 12 dan kunt u ook bij Rob terecht. Deze draaitafels zijn eigenlijk doorontwikkelingen van de Thorens TD 150 waarvan de TD 160 weer de verbeterde opvolger is. Dat neemt niet weg, dat aan de productie aan een LP 12 veel meer aandacht is geschonken dan aan een massa product als de Thorens. Daarvoor kost de LP 12 ook veel en veel meer. Audiofielen met een beetje ambitie (en weinig geld) willen de Thorens dus zodanig verbeteren dat hij net zo goed wordt als een Linn LP 12: een soort van “Poor man’s Linn” dus. Volgens Rob kom je daar met de nodige aandacht en een kleine investering heel dicht bij.
Vermeldenswaard is verder dat Rob ook aan productontwikkeling doet. Het gaat dan om producten die dusdanig interessant zijn, dat ze in kleine aantallen op de markt gezet kunnen worden. Het gaat om interlinks (uitvoerig beluisterd), een stekkerblok en power cable, een contragewicht voor de TP 16 arm, bodems van Trespa en houten kasten voor de verschillende typen Thorens. Uiterlijk zien deze producten er misschien wat minder “gelikt” uit dan de commerciële tegenhangers, de prijs/kwaliteitsverhouding ligt echter zeer gunstig. Zie verder ook de prijslijst voor wat Rob Spoelstra allemaal te bieden heeft.
Onderhoud en modificaties door “Dr. Thorens
Wie eerdere artikelen van mij gelezen heeft (zie hieronder) weet dat mijn Thorens TD 160 iets meer dan een jaar geleden een motormodificatie bij Hanze hifi heeft gehad (Rob kan die ook leveren). Daarbij is de phono kabel vervangen en is de aarding verbeterd. De aarde van de arm, het chassis en het element zijn in de Thorens gekoppeld en daarmee ontstaat het risico van een aardlus en brom. Bij de toentertijd gangbare MM elementen geen probleem, maar bij MC ’s brengt dat risico’s met zich mee. In eerste instantie wilde ik dus Rob eigenlijk alleen maar de vering laten instellen. Al pratende suggereerde hij toch nog wat kleine modificaties waardoor er wat “meer rust” in het systeem zou komen. Deze modificaties past hij standaard toe bij een onderhoudsbeurt. Al pratende heb ik ook besloten de rubberen mat te vervangen door een vilten, net als bij de Linn LP 12 en de Linn Axis. Ik heb met de Axis jaren gespeeld en een vilten draaitafelmat is in het gebruik veel prettiger dan een rubberen. De platen kunnen namelijk al draaiend verwisseld worden zonder ze te beschadigen. De klank is ook iets minder “lomp” en het ziet er nog beter uit ook.
Een onderhoudsbeurt bij Rob Spoelstra kost afhankelijk van de riem die er bij geleverd wordt tussen de 97,50 en 120 Euro. Omdat een originele Thorens snaar al 20 euro kost, is sprake van een schappelijke prijs. Eigenlijk geeft de term onderhoudsbeurt niet helemaal weer wat Rob precies doet. Zaken als het schoonmaken van het lager en de instelling van het subchassis zijn zeker aan te merken als onderhoud. Maar de wijze waarop Rob dat doet gaat toch wel verder. De hele draaitafel gaat uit elkaar en elk schroefje, moertje en aansluiting wordt nagelopen. Het schoonmaken van het lager is al een heel procedé op zich: spoelen met wasbenzine en daarna alcohol, checken hoeveel speling in het lager zit en afhankelijk daarvan bepalen welke olie het best gebruikt kan worden voor de smering (80 procent van de lagers heeft enige speling). Daarnaast worden er wat kleine modificaties toegepast waaronder het dempen van het lager. Dat geeft dan gelijk aan hoe Rob werkt en ontwikkelt: met behoud van het karakter van de draaitafel wordt uw Thorens subtiel verbeterd. Dus als uw Thorens in het verleden “dood gedempt is met bitumen (is helaas veel gedaan) wordt dit subiet door Rob verwijderd. Zijn modificaties hebben verder een lange voorgeschiedenis en zijn dus zorgvuldig uitgeprobeerd. Ook zijn ze afgestemd op het type draaitafel. Een TD 320 is een totaal ander concept als een TD 160 en vergt dus een andere aanpak. Bijzonder is overigens het aanbrengen van een “lagerdemper” op de lagerbus van het plateau. Hieronder nog wat foto’s van de werkzaamheden door Rob.
Elementkeuze
Op de Thorens heeft jaren een Denon 160 element gezeten. Dit is een High Output MC element wat er al heel wat draaiuren op heeft zitten. Het element is niet meer in productie, maar de Denon 110 (de kleinere broer) nog wel en deze kost ongeveer 250 euro. Ik had deze Denon 160 onlangs aan mijn zoon gegeven, maar omdat hij in Zuid Amerika aan het backpacken is, heb ik het weer tijdelijk tot mijn beschikking. Omdat ik een nieuw element nodig had, heb ik de Denon 160 met een paar andere elementen in de set van Rob Spoelstra vergeleken.
Het waren een Ortofon 2 M Bronze van ongeveer 340 euro, een Shelter 201 van 300 euro en een Audio Technica (AT) 95 E van ongeveer 35 euro. Dit laatste element zat op een Dual van me waar ik (te) weinig mee speel. Allemaal MM elementen wat normaal is voor deze prijsklasse. Het wisselen van elementen gaat bij een TP 16.IV arm tamelijk eenvoudig omdat deze arm een los “kopje” heeft, dat eenvoudig verwisseld kan worden. Rob had op een paar “kopjes” de elementen voorgemonteerd. De andere parameters zoals gewicht en VTA zijn bij het wisselen ingesteld met behulp van een testplaat: bij een definitieve elementkeuze zal dat natuurlijk nog preciezer gedaan worden.
Luistervergelijk elementen
De Ortofon 2 M Bronze vond ik een mooi evenwichtig en strak klinkend element, maar met iets van een randje in het hoog. Rob had deze elementen natuurlijk al eerder beluisterd en bevestigde dit karakter. Met een zorgvuldigere instelling is dit randje waarschijnlijk grotendeels nog wel weg te krijgen. De Shelter 201 vond ik eigenlijk ietwat muf klinken in vergelijk met de andere elementen en het overtuigde mij niet. Mijn zoons Denon 160 viel tegen: hij klonk in het laag aangezet. Het element is 35 jaar oud schat ik en heeft duidelijk zijn tijd gehad. Het element wat me wel overtuigde was het AT 95 E element dat evenwichtig klinkt en behoorlijk transparant en zuiver. Niet dat strakke van de Ortofon, maar dan ook geen randje in het hoog. Muzikaal overtuigde dit element me en zeker als je de prijs in beschouwing neemt. Nu heb ik onlangs een nieuw element besteld voor mijn Oracle Delphi wat een behoorlijk rib uit mijn lijf is. De keuze was dus snel gemaakt en ik heb Rob gevraagd de Audio Technica vast te monteren (en in de toekomst zal er nog wel iets anders in komen).
Ervaringen thuis
Thuis aangekomen heb ik de Thorens snel aangesloten op mijn klassieke set in mijn huiskamer. Vanwege het warme weer heb ik in de koele kamer veel platen gedraaid. De draaitafel klinkt inderdaad veel rustiger en muzikaler. Omdat mijn Whest PS 20.0 phonotrap superieur is aan de ingebouwde phonotrap van de Quad 34 voorversterker heb ik hier ook mee geluisterd en het resultaat was nog veel en veel beter.
Conclusie
Ik vind het altijd erg leuk als mensen van hun liefhebberij hun beroep maken. Dat geldt te meer als dat een goed product voor een redelijke prijs oplevert. Er zijn er meer in Nederland, die onderhoud aan een Thorens plegen, maar ik betwijfel of dat daar zo zorgvuldig gebeurt als bij Rob Spoelstra. Kortom hebt u een Thorens met subchassis, Ariston R 11, Heybrook TT 2 of Linn LP 12 die onderhoud nodig heeft of waar u aanpassingen aan wilt doen zonder het ontwerp geweld aan te doen dan bent u bij “Dr. Thorens” aan het goede adres.
Lees ook de andere door mij geschreven artikelen over de modificaties van mijn Thorens 160:
Charles klassieke set
Platenspeler: Thorens 160 mark 1 met TP 16.1 arm (motormodificatie Hanze Hifi, modificatie Dr. Thorens en massief houten console van iep), AT 95 Element.
Digitaal: Auralic mini streamer, Versterking:
Voorversterker Quad 34 en eindversterker Quad 303 (en 304),
Luidsprekers: Cabasse Galiotes
Informatie
Rob Spoelstra
Ridderspoor 18
6542 HD Nijmegen
Tel: 024 3780 122
Mob: 06 2065 1207
Web: http://drthorens.nl/
